Als de vijftienjarige Tamar na de dood van haar grootvader een mysterieuze doos vol met oude papieren erft, is haar eerste reactie de doos ver weg te stoppen. Ze is zeker dat de dood van haar grootvader – een val van zijn balkon – alles behalve toevallig was, zeker gezien de verdwijning van haar vader vijf jaar geleden. Samen met neef Yoyo gaat ze op zoek naar de omstandigheden rond grootvaders dood. Een reis die haar verder brengt dan ze ooit had kunnen denken.
Oorlog en verzet
Tamar van de Britse YA auteur Mal Peet is een oorlogsroman. De twee verhalen – Tamars grootvaders belevenissen in bezet Nederland en haar eigen zoektocht naar de waarheid meer dan veertig jaar later – worden afwisselend verteld. William Hyde zit in het verzet en vlak voor de winter van 1944 wordt hij samen met een andere verzetsman boven Nederland gedropt. Hij komt terecht in een klein provinciestadje op de Veluwe, waar hij de lokale dokter wordt. In werkelijkheid is hij de (radio)verbindingsman tussen het verzet in Nederland, met de man met codenaam Tamar als leider, en de Britse SOE (Special Operations Executive). Hyde beleeft een aantal spannende eerste dagen, maar al snel is het eerder de verveling van het lange wachten die hem parten speelt dan de angst voor ontdekking. Als hij Marijke Maartens ontmoet, is zijn hart meteen vergeven. Maar laat zij nu net de geliefde van Tamar zijn…
Liefde, loyaliteit en verraad
Tamar is niet alleen maar een oorlogsroman. Juist doordat het verhaal van twee perspectieven uit wordt verteld, krijgt het verhaal een diepgang die het met één vertelperspectief nooit zou hebben gehad. Het is een boek over het blijvende effect van de oorlog, niet alleen op de mensen die er middenin zitten, maar ook op de kinderen van die mensen, en de kinderen van hún kinderen. Mal Peets Tamar is op veel verschillende niveaus te lezen. Het is een avonturenverhaal over twee jonge mannen in het verzet, het is een zoektocht van een jong meisje naar haar vader, grootvader en uiteindelijk zichzelf en het is een tragisch en meeslepend liefdesverhaal. Maar bovenal is het een hartverscheurende verbeelding van waar mensen in extreme omstandigheden toe in staat zijn. Het is een dikke pil en voor sommige lezers misschien even doorbijten, maar wie niet in deze geschiedenis wordt meegezogen, moet wel haast een hart van steen hebben!
De rivier
De poëtische taal van Peet en de wijze waarop hij de twee verhalen zo knap in elkaar weet te weven en tegelijkertijd de spanning tot het laatst toe weet op te drijven, maken van Tamar één van de mooiste boeken die ik dit jaar heb gelezen. De rivier als metafoor – de Tamar is ook een rivier in het zuiden van Engeland – geeft precies aan hoe veranderlijk en vloeibaar mensen en hun identiteiten zijn. Dit boek krijgt van mij een meer dan verdiende vijf sterren.