Interview Eva Moraal – ‘Het kwam letterlijk ineens bij me op’

Welke boodschap uit Overstroomd hoop je dat de lezers bereikt?
Dit vind ik zo’n moeilijke vraag! Ik wil zoveel zeggen. Dat we goed moeten omgaan met onze wereld en elkaar. Dat anders zijn helemaal niet eng of gevaarlijk is. Dat mensen ook maar afhankelijk zijn van waar ze zijn opgegroeid en hoe. Dat heel veel individuele keuzes eigenlijk maar schijnkeuzes zijn. Dat het moedig is om buiten de gebaande paden te treden. Maar dat als dat niet lukt, je mensen niet meteen moet veroordelen. En zo kan ik nog wel even doorgaan.

Heb je veel darlings moeten killen?
Viel ontzettend mee! In de eerste versie had ik nog zo’n 25.000 woorden meer dan het uiteindelijk is geworden (101.000), maar het meeste daarvan kon ik makkelijk schrappen. Ik heb eigenlijk niet zo veel moeite om scènes te schrappen als ze het verhaal niet ten goede komen. Dat heb ik ook geleerd tijdens het schrijven van mijn proefschrift. En mijn uiteindelijke doel is een verhaal dat van a tot z helemaal goed loopt, iedere zin en ieder woord op de juiste plek. Ik ben maar een beetje perfectionistisch.

Hoe heb je research gedaan? Heb je gebruik gemaakt van internet? Personen gesproken? Boeken gelezen?
O jee, nu moet ik heel eerlijk antwoorden! Want ik heb eigenlijk geen specifiek onderzoek gedaan voor Overstroomd. Natuurlijk heb ik eerder wel boeken gelezen over bijvoorbeeld klimaatverandering, houd ik de berichtgeving daarover bij en mijn man heeft ook onderzoek gedaan naar klimaatethiek (wat zijn we moreel verplicht om te doen?), maar op het moment dat ik ging schrijven heb ik niet eerst een hele hoop literatuur in huis gehaald om door te spitten. Ik denk dat mijn kennis over de Tweede Wereldoorlog en de concentratiekampen trouwens ook een heel goede basis was voor hoe mensen reageren onder extreme omstandigheden. Dus het valt nog wel mee, geloof ik, met de research!

Heb je het boek speciaal geschreven voor young adults? Zelf vind ik het een verhaal dat door iedereen gelezen kan worden!
Als ik schrijf, schrijf ik in eerste instantie voor mezelf. Ik vertel mezelf een verhaal, omdat ik dat nodig heb. Dus ja, ik denk ook wel dat het een verhaal is voor iedereen, ik hoop het tenminste! Maar als je je manuscript gepubliceerd wilt krijgen, moet je natuurlijk gaan kijken waar het het beste in past en zodoende kwam ik al snel op Young Adult uit.

Hoe was het om Overstroomd naar een uitgever te sturen? Heb je afwijzingen gehad of was het meteen ‘raak’ bij Lemniscaat?
Doodeng! Ik had een half jaar voor ik mijn manuscript naar vier verschillende uitgevers stuurde nog nooit iets van mijn schrijfsels aan de ‘buitenwereld’ (dus aan anderen dan sympathieke familie en vrienden) laten lezen. Ik was eigenlijk nog maar net begonnen met kijken waar ik met mijn schrijven stond, zogezegd. Toen ik het naar Lemniscaat had opgestuurd, had ik ook nooit verwacht dat ik binnen tien dagen zo’n positieve reactie zou ontvangen. Ik was overdonderd. Ik heb dus heel veel geluk gehad, want ik had mij er al op voorbereid dat het heel lang zou gaan duren voordat ik misschien zou worden uitgegeven.

Lees en recenseer je boeken nu anders, nu je zelf ook een boek geschreven hebt?
Ja en nee. Ik schrijf al heel lang, zo vanaf mijn vijftiende, dus dat is de helft van mijn leven. En met de jaren ben ik steeds meer met een schrijversoog naar boeken gaan kijken. Dat heeft zich heel langzaam ontwikkeld. Wat misschien nog wel het meest verschil heeft gemaakt, was toen ik begon met herschrijven anderhalf jaar geleden. Dan ga je heel analytisch te werk: heeft deze scène voldoende conflict? Is hij van belang voor het plot? Is dit karakter voldoende uitgewerkt? Toen merkte ik hoe ik plots ook andere boeken op die manier ging lezen! Dat vond ik af en toe best lastig, want ik wil ook gewoon lekker kunnen lezen zonder telkens daarover na te denken. Maar tegelijkertijd leer ik dus van ieder boek dat ik lees.

Aan welke boeken beleef je zelf plezier? Lees je voor je plezier of is het ook functioneel?
Ik lees heel veel. Van de achterkant van het pak melk tot vakliteratuur over de concentratiekampen en alles daartussen, en zo’n twee boeken per week. Binnenkort wil ik aan een graphic novel beginnen. Ik lees veel Engelstalige auteurs, zowel YA als volwassenliteratuur en ik lees (natuurlijk) veel geschiedenisboeken. Ook lees ik veel Nederlandse jeugdboeken. Op het moment lees ik de YA ‘Marcelo en de echte wereld’ van Francisco X. Stork over een zeventienjarige autistische jongen en ‘Thinking in numbers’ van Daniel Tammet, een boek over hoe wiskunde overal in ons dagelijks leven is te zien.

Heb je al plannen voor een nieuw boek? Wordt je volgende boek ook een Young Adult?
Jazeker. Ik heb altijd plannen voor een nieuwe boek of verhaal! Mijn volgende boek wordt weer een YA en speelt zich af in en om Rotterdam. Het is een eigentijds verhaal over een jongen die zich door iedereen laat koeioneren, maar dan iemand ontmoet die hem uit zijn schulp trekt. En dat is niet het enige boek dat ik in gedachten heb…

Op young-adults.nl geven we schrijftips aan schrijvers van Young Adults. Heb je een tip voor onze aspirant schrijvers?
Schrijf zoveel je kan, lees zoveel je kan en gooi niets weg! Het zijn de cliché-tips, maar ze hebben mij veel geholpen. Ik heb jaren achtereen gewoon heel veel geschreven, zonder meteen aan publicatie te denken, gewoon lekker spelend schrijven. En je mag ook ontzettende crap schrijven voordat het echt iets wordt. Helemaal niet erg! Zoek ook goede proeflezers die je opbouwend en eerlijk commentaar geven, maar waar je je wel prettig bij voelt. In mijn baan als historisch onderzoekster heb ik gemerkt hoe funest het voor je werk kan zijn als degene die je feedback moet geven, je alleen kritiek geeft zonder je vooruit te helpen. Daar leer je helemaal niets van.

Heb je een favoriete spreuk/quote die je met ons wilt delen?
‘Have patience with all things but first with yourself.’ Die heb ik zelf geborduurd en naast mij op mijn zolderkamer gezet, de plek waar ik Overstroomd grotendeels heb geschreven. En ik zal eerlijk zeggen: het lukt me zelden!