Vertalers maken of kraken het boek – Gesprek met de vertaalster van The Hunger Games en Twilight

Al een half uur van tevoren opdagen om een plaatsje op de eerste rij te veroveren in het verdomd benauwde lokaaltje waar Maria Postema haar interview zou houden, je moet er iets voor overhebben. Mijn bezoek op de Antwerpse Boekenbeurs was ook niets voor niets gepland op de derde november. Maar het wierp zijn vruchten af. Tussen een select groepje van jonge tienerfans, trouwe boekenwormen en journalisten woonde ik het interview bij met de vertaalster van o.a. The Hunger Games, The Twilight Saga, de Gone series en Inwijding.

Maria Postema is een zeer bescheiden jonge vrouw, die op haar gemakje de tijd nam voor ieders vragen, of je nu een belangrijke journalist bent of een tienermeid. Gezeten aan haar tafeltje met een flesje water in haar handen, leek ze verbaasd dat mensen haar dingen wilden vragen. Terwijl ik, dankzij haar meeslepende vertalingen, voor het eerst door de young adult literatuur geïnteresseerd raakte met de Twilight Saga, en ze me daarna gewoonweg heeft betoverd met de Hongerspelen.

Wanneer we een boek lezen, denken we eigenlijk amper of nooit aan de vertaler. Ofwel zijn we gek op de auteur van de boeken en loven we hem/haar, ofwel krijgen we een slecht beeld van de schrijver en zijn we al afgeschrikt voor de volgende boeken. Maar hoe vaak lezen we wel niet een verhaal van een buitenlandse auteur? Staan we er dan wel bij stil hoeveel werk er aan vooraf is gegaan door een vertaler, die probeert net zo’n prachtige, humoristische of dramatische wereld in onze taal probeert te scheppen als de schrijver heeft gedaan? Om eerlijk te zijn, ik niet zo vaak. Maar dan sla ik een boek open, word ik meegesleept door de kunsten van een goede vertaler en dan denk ik dat deze mensen ook wel wat meer waardering verdienen.

Maar wat heeft deze vertaalster mij allemaal verteld? Het meest bijzondere was toen iemand haar vroeg of ze na het vertalen van een boek zelf de drang niet had om te beginnen schrijven. “Niet echt,” antwoordde Postema. “Als vertaler wil je zelf geen heel nieuw verhaal scheppen, maar vind je het heerlijk om keer op keer in de wereld van een andere schrijver te verdwalen. En om die wereld dan net zo overtuigend neer te zetten, dat is een echt plezier.”

Ze vindt het ook leuk om te puzzelen met woorden die de auteurs zelf verzinnen. Vooral Suzanne Collins, de schrijfster van The Hunger Games, is een kampioen in het uitvinden van eigen woorden. Als vertaler is het een heerlijke uitdaging om een even origineel woord in het Nederlands te vinden. Postema geeft te kennen dat ze het meeste plezier heeft beleefd aan het vertalen van The Hunger Games. Haar meest bekende vertalingen zijn zeker deze trilogie en The Twilight Saga, maar geen enkel boek vond ze zo meeslepend als The Hunger Games. Het bleef verrassen, het bleef je bij de keel grijpen, terwijl The Twilight Saga na een boek of twee een beetje van hetzelfde wordt.

En dan de hamvraag: hebben deze vertalers van de grote bestsellers contact met de wereldbekende schrijvers? Houden ze etentjes waarin ze babbelen over hun lievelingspersonages en favoriete personages? Mailt de vertaler de schrijver als ze het even niet meer weet? Jammer genoeg niet, nee. Al de vragen en afspraken gaan via de Nederlandstalige uitgeverij. Wel heeft ze Michael Grant, de auteur van de Gone serie, al eens ontmoet. Maar zowel Suzanne Collins als Stephenie Meyer houden zich teveel van de media af om ook maar ietwat contact op te nemen met hun tientallen vertalers. Al zou Postema niets anders willen dan eens heerlijk dineren en roddelen met de schrijfster van The Hunger Games.

En om te eindigen, heb ik nog een paar weetjes en een tip voor jullie. Heel deze site draait de laatste weken om Vrees Me, het fantastische debuut van Tahereh Mafi. Postema is als eerste gevraagd of ze de vertaling op zich wilde nemen. Ze had het echter te druk om zich met dit boek bezig te houden, en heeft het dus geweigerd. Andersom gaat het niet zo gemakkelijk; hoewel je af en toe een boek mag weigeren, kun je niet zelf de verhalen die je vertaalt uitkiezen. Je moet natuurlijk slim zijn en in het begin van je carrière kiezen voor de juiste uitgeverijen. Of doe zoals Postema, en wees in je studeertijd al zo goed dat je eruit springt en probeer kleine opdrachten voor de grote uitgeverijen te doen. Want toen zij klaar was met school, stonden de uitgeverijen voor haar in de rij. En ondertussen is zij wel degene die al heel wat toppers heeft mogen vertalen.