De ware betekenissen van Harry Potter-spreuken

Zodra je de wonderlijke wereld van Harry Potter binnenstapt, hetzij via papier, hetzij via het tv-scherm, kan je niet aan ze ontkomen. Ze vliegen je genadeloos om de oren. De een nog gevaarlijker dan de ander. Ze zijn overal aanwezig, simpelweg onmisbaar, die goede oude toverspreuken. Welke tovenaar of heks zou immers zonder ze kunnen?

Als kleine koter was ik enorm onder de indruk van de jonge Zweinsteinpupillen. Zij konden iets wat ik niet kon, namelijk die verdraaid ingewikkelde maar tegelijkertijd ontzettend coole bezweringen gebruiken. Ik heb dikwijls geprobeerd om de koekjestrommel in het bovenste keukenkastje naar me toe te sommeren door heel hard Accio te brullen. Vergeefse moeite natuurlijk, net als die keer dat ik tijdens een potje dammen hoopte met Confundo mijn ijzersterke tegenstander uit te schakelen.

Nu, acht jaar later waarvan zes jaar te hebben gewijd aan het bestuderen van de Latijnse grammatica onder het haviksoog van meneer H., mijn docent klassieke talen, weet ik wel beter. Nee, ik kan niet toveren, en nee, die toverspreuken zijn qua letterlijke betekenis niet half zo spectaculair als hun uitspraak. Zo verliezen Accio en Confundo een deel van hun magie wanneer je weet dat de gebruiker van deze bezweringen in feite “ik laat komen” en “ik breng in de war” zegt.

Toch zijn Harry Potter-spreuken interessant om nader te bestuderen. In de meeste gevallen past het effect van een spreuk bij de Latijnse woorden die gekozen zijn om diezelfde spreuk te formuleren. J.K. Rowling heeft dus niet zomaar willekeurige woorden uit het Latijnse woordenboek lopen plukken, maar heeft duidelijk goed nagedacht over de etymologie.

Speciaal voor de Hermeliens onder de Potterheads die wel toe zijn aan wat meer ‘toverspreukdiepgang’, zijn hier de ware betekenissen van vijf toverspreuken.

Fera Verto

Ik verander als dier.

Professor Anderling demonstreert deze transfiguratiespreuk tijdens een van haar lessen. Met behulp van deze spreuk verandert ze een vogel in een waterbokaal. Dieren die in het bijzonder vatbaar zijn voor deze bezwering naast vogels, zijn ratten en katachtigen.

Fera is het zelfstandig naamwoord voor “wild dier” en is door de gebruikte naamval hier het onderwerp in de zin. Verto is de eerste persoon enkelvoud van het werkwoord vertere (“veranderen”) en betekent “ik verander”. Fera Verto betekent dus letterlijk “ik verander als dier”.

Vulnera Sanentur

De wonden worden genezen.

Dit is een genezingsspreuk die gebruikt wordt om verwondingen, variërend van kleine snijwonden tot diepe sneden, te genezen. Professor Sneep gebruikt deze spreuk om de wonden van Draco Malfidus te helen, die door toedoen van Sectumsempra zijn veroorzaakt.

Sanentur is de derde persoon meervoud van het werkwoord sanere (“genezen”) en is bovendien de passieve vorm. Vulnera is het meervoud van het zelfstandig naamwoord vulnus (“wond”) en is door de gebruikte naamval het onderwerp in de spreuk. Vulnera Sanentur betekent dus letterlijk “de wonden worden genezen”.

Everte Statum

Werp de gevechtspositie omver.

Everte Statum is een gevechtsspreuk, om preciezer te zijn een duwspreuk, die de tegenstander tollend omverwerpt en een korte, scherpe pijn veroorzaakt. Draco Malfidus gebruikt deze spreuk wanneer hij duelleert met Harry Potter tijdens een van de bijeenkomsten van de Duelleerclub.

Everte is de tweede persoon gebiedende wijs van het werkwoord evertere (“omverwerpen”) en betekent “werp omver”. Statum komt van het zelfstandig naamwoord status (“gevechtspositie”) en is door de gebruikte naamval het lijdend voorwerp in de spreuk. Everte Statum betekent dus letterlijk “werp de gevechtspositie omver”.

Cave Inimicum

Pas op voor de vijand.

Een verdedigingsspreuk waarmee tegenstanders op afstand kunnen worden gehouden. Wie Cave Inimicum gebruikt, roept een onzichtbaar beschermschild op rondom een gebied. Hermelien Griffel gebruikt deze spreuk wanneer ze haar kampeerplek wil beschermen tegen Doodsdoeners.

Cave is de eerste persoon gebiedende wijs van het werkwoord cavere (“oppassen voor”) en betekent “pas op voor”. Inimicum komt van het zelfstandig naamwoord inimicus (“vijand”) en is door de gebruikte naamval in deze spreuk het lijdend voorwerp. Cave Inimicum betekent dus letterlijk “pas op voor de vijand”.

Finite Incantatem

Beëindig de toverspreuk die is uitgesproken.

Een tegenspreuk waarmee je alle eerder uitgevoerde spreuken verbreekt. Finite Incantatem staat in het Engels ook wel bekend als de General Counter-Spell vanwege de verschillende doeleinden waarvoor de spreuk gebruikt kan worden. Zo kan je de spreuk gebruiken voor duelleren, maar ook voor het repareren van huis-tuin-en-keukenschade.

Finite is de tweede persoon gebiedende wijs van het werkwoord finire (“beëindigen”) en betekent “beëindig”. Incantatem is hoogstwaarschijnlijk J.K. Rowlings eigen variatie op het werkwoord incantare (“een toverspreuk uitspreken”). Incantatem komt het dichtst in de buurt van het passieve voltooid deelwoord incantatum en kan je in deze spreuk het beste als zelfstandig vertalen. Finite Incantatem betekent dus ruwweg “beëindig de toverspreuk die is uitgesproken”.

Ben je nieuwsgierig geraakt door dit artikel en heb je nog een andere Harry Potter-spreuk waarvan je de ware, grammaticale betekenis wil weten? Leg hem dan gerust aan mij voor.