Iedereen heeft een stem, en wel zijn eigen stem. Het zou immers maar raar zijn als alle mensen dezelfde stemtaal zou gebruiken. Dan zou je altijd hetzelfde horen. Wanneer je de telefoon opneemt, iemand je van ver roept en in nog tal van andere situaties kun je de mensen aan hun stem herkennen. Maar je hebt nog een tweede stem, je schrijversstem.
Wat is de schrijversstem?
De schrijversstem is in feite je eigen schrijfstijl. Een van je meest krachtige gereedschappen als schrijver is niet de woordenschat en de grammatica die je tot het uiterste beheerst en zelfs niet je snelle computertje waarop je al je manuscripten bewaart. Het is je schrijversstem. Jouw uniek mengsel van beschrijving, karakters van personages en de stijl die je aanwendt, maakt het mogelijk dat je tot een lezer kunt spreken via een getypte verzameling woorden. Zonder een schrijversstem kan een manuscript misschien een geweldig plot, interessante personages en een verrassend einde hebben, maar niet speciaal genoeg zijn om gepubliceerd te worden. De stem is wat de lezer ertoe aanzet zich in de bank te nestelen met een boek dat fluistert: “Aandacht. Ik ga je een verhaal vertellen!”
De schrijversstem spreekt een betovering uit op de lezers. De juiste stem maakt het werk toegankelijk; het geeft de toon en het standpunt aan die het best het schrijfmateriaal verlicht en het zelfs laat schitteren.
Uitgeverijen zijn altijd op zoek naar nieuwe schrijversstemmen. Maar wanneer je ze vraagt wat ze met een schrijversstem bedoelen, kunnen ze er toch nooit de juiste vinger op leggen. Een schrijversstem kun je jezelf niet aanleren, maar het is iets wat je kunt behalen door veel te oefenen (dat hebben we al vaker gehoord bij de schrijftips!). Je stem is er al, binnenin je schrijven, maar het kan verborgen worden door wat jij denkt dat het is. Veel schrijvers beginnen allereerst heel erg op een schrijver te lijken. Ze duiken in de synoniemenlijst op zoek naar luxe vervangingen voor alle gewone woorden, ze creëren complexe zinnen vol met bloemrijke beschrijvingen. Ze vergeten dat het doel is om met je lezers te communiceren en in plaats daarvan zijn ze verliefd op hun woorden op papier.
Grote woorden zijn niet belangrijk, maar wel de manier waarop ze samen gezet worden. De essentie van het verhaal moet erdoorheen komen. Hierbij komt vaak dat je lagen en lagen moet wegschrapen totdat je komt bij wat je de lezers echt wil vertellen. Herschrijven is de boodschap! Schrijf op dezelfde manier als je praat. Je spreekstem leidt je uiteindelijk naar je schrijversstem. Jouw schrijversstem kan veranderen naargelang je hoofdpersonage en het soort verhaal dat je schrijft. Maar hier heb je wel twee handige tips die je kunnen helpen tot dit proces.
1. Het allerbelangrijkste waarin je moet slagen, is om de lezer in het hoofd van het hoofdpersonage te krijgen en te laten zien wat het personage ziet. De lezer voelt dat hij in het verhaal is. J.K. Rowling heeft een duidelijke, authentieke schrijversstem en haar beschrijvingen zorgen ervoor dat je in het hoofd van Harry Potter belandt. Voor de ik-verteller vind ik Suzanne Collins van de Hongerspelen er echt uitspringen.
2. Zorg ervoor dat je tot het uiterste detail hetgeen verwoord krijgt wat een personage en een ervaring uniek maakt. Deze details zijn meestal simpel en erg gewoon, maar maken het verhaal echt.
De elementen van een boek – de plot, personages, setting, beschrijvingen – zijn allemaal belangrijk, maar zij geven alleen maar de voorzet. Met een schrijversstem wordt een boek meer dan een verzameling woorden op een bladzijde. De schrijversstem blaast leven in een boek en geeft het een ziel.